Trong những năm qua, đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS) trên cả nước nói chung và địa bàn tỉnh Lào Cai nói riêng còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, đời sống của đồng bào các DTTS bị ảnh hưởng về nhiều mặt, đây là những điều kiện, yếu tố thuận lợi mà các thế lực thù địch và các phần tử xấu lợi dụng để hoạt động phạm tội. Cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, tình hình an ninh, trật tự (ANTT) trong vùng đồng bào DTTS cũng tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp. Các vấn đề liên quan đến dân tộc, tôn giáo và tội phạm hình sự như: tội phạm ma túy, tội phạm mua bán người, trộm cắp tài sản,... diễn ra với những thủ đoạn tinh vi, manh động hơn. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, vùng đồng bào DTTS, tình hình ANTT cũng xảy ra những vụ việc phức liên quan đến hoạt động của  các “tổ chức bất hợp pháp”, “tà đạo”, “đạo lạ”.

Hoạt động của các “tổ chức” này ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống, sức khỏe, kinh tế, văn hóa xã hội của người dân vùng đồng bào DTTS; xóa bỏ đi các phong tục, tập quán tốt đẹp của đồng bào DTTS; tuyên truyền mê tín dị đoan; xâm hại đến tính mạng, sức khỏe; khống chế, lừa gạt người dân để trục lợi; gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Bên cạnh đó, do điều kiện đặc thù, đồng bào các DTTS sinh sống ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, địa hình hiểm trở, hệ thống giao thông, điều kiện về phát triển văn hóa - giáo dục, kinh tế - xã hội, y tế còn nhiều khó khăn…nên dễ bị các thế lực thù địch, các phần tử xấu lợi dụng lôi kéo, kích động tham gia vào các hoạt động của “tổ chức bất hợp pháp”, “tà đạo”, “đạo lạ” gây mất ổn định ANTT trên địa bàn.

Do đó trong giai đoạn hiện nay, để bảo đảm ANTT trong vùng đồng bào DTTS, vùng đồng bào tôn giáo trước hết quần chúng nhân dân phải hiểu rõ về bản chất của các “tà đạo”, “đạo lạ” cũng như các “tổ chức bất hợp pháp” và hoạt động của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo thực hiện các hành vi xâm phạm an ninh quốc gia của Việt Nam.

- Về khái niệm: “tà đạo” là thuật ngữ thường được sử dụng để chỉ các “hiện tượng tôn giáo mới” tiếp thu một số thành phần trong giáo lý, giáo luật, lễ nghi của tôn giáo truyền thống mà hình thành nên nhưng lại thoát ly khỏi ảnh hưởng và đối lập với tôn giáo truyền thống. “Tà đạo” mang tính cực đoan, phản khoa học, phản văn hóa, trái với  chuẩn mực đạo đức xã hội,và truyền thống văn hóa của dân tộc; chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc; hoạt động vi phạm pháp luật, tác động xấu đến tình hình ANTT, thậm chí nhiều “tà đạo” còn mang màu sắc chính trị, chống phá Nhà nước, đi ngược lại lợi ích của dân tộc.

“Đạo lạ” là những hình thức tín ngưỡng mà người ta chưa biết đến lúc đó, mới xuất hiện trong những năm gần đây, tập hợp một số người xung quanh một nhân vật cho là có “thiên tính”, có trách nhiệm với “thần linh” được “thần linh” trao nhiệm vụ đứng ra lập đạo. Đạo có những tín điều riêng được nhào nặn, lắp ghép từ nhiều nguồn (một số nội dung trong giáo lý của các tôn giáo có sẵn được cải biên, xuyên tạc gắn với một số yếu tố đời sống tín ngưỡng của xã hội thực tại). Nó không có tổ chức hoặc có tổ chức nhưng lỏng lẻo; có quy ước nghi lễ riêng hay những quy định về cách thức thực hành nghi lễ đối với những người tin theo.

-  Về người đứng đầu: Luôn tự đề cao, đánh bóng bản thân mình cho rằng bản thân họ là “phật”, “thánh”, “thần”…, nhiều người trước khi tạo dựng “tà đạo” còn bị các tổ chức tôn giáo chính thống kỷ luật, cho ra khỏi tổ chức do vi phạm giáo lý, giáo luật hoặc từ nước ngoài tuyên truyền phát triển vào trong nước trước để tạo thanh thế. Các tà đạo thường sùng bái và thần thánh hóa người cầm đầu, khác với tôn giáo truyền thống: đối tượng sùng bái là những bậc thánh hiền, thần thánh hóa lãnh tụ, siêu trần, thoát thế…, có ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của đồng bào, tôn giáo truyền thống phát huy được tác dụng hướng thiện, nâng đỡ cuộc sống con người; “tà đạo” thường có tư tưởng cực đoan, chống lại hiện thực xã hội, thực hành lối sống phi pháp...

Đối với những “tà đạo” đã xâm nhập vào vùng đồng bào DTTS của tỉnh Lào Cai như “Dương Văn Mình”, “Giê-Sùa” hay gần đây nhất là “Bà Cô Dợ”, những người “sáng lập” đều là người DTTS, đã từng tham gia hoạt động trong các tôn giáo chính thống (như Tin lành, Công giáo) nhưng do có những vi phạm về giáo luật nên đã bị trục xuất khỏi Giáo hội các tôn giáo chính thống này (như đối tượng Vừ Thị Dợ từng theo đạo Công giáo và hệ phái Tin lành CMA nhưng thường xuyên xuyên tạc Kinh thánh nên đã bị trục xuất khỏi giáo hội).

- Về “hệ thống giáo lý, giáo luật”: Chủ yếu được chắp vá, pha tạp, cải biên, xuyên tạc từ một số điều trong lý thuyết, giáo lý, giáo luật của các tôn giáo chính thống, đã hình thành từ lâu, nên có những lời khuyên, điều răn dạy hướng thiện, giúp xoa dịu, an ủi con người về mặt tinh thần trước những bất hạnh, khó khăn gặp phải trong cuộc sống. Trong “hệ thống giáo lý” của các loại tà đạo này, còn có những nội dung trái với thuần phong, mỹ tục của dân tộc; phản văn hóa, báng bổ tổ tiên; phản khoa học, trái với quy luật tự nhiên, thậm chí là vi phạm pháp luật, như: khuyên người ốm không dùng thuốc, chỉ cần cầu nguyện...; lợi dụng các tà thuyết về “ngày tận thế” hoặc gắn với các nhu cầu về sức khỏe để lôi kéo, mê hoặc, khống chế quần chúng. Nguy hiểm hơn, đã xuất hiện những yếu tố mang chính trị khi mà trong “hệ thống giáo lý” của các “tà đạo”, “tổ chức bất hợp pháp” này hiển thị những dấu hiệu của hoạt động lợi dụng vấn đề tôn giáo để tán phát và tuyên truyền các tài liệu có nội dung xấu vào vùng đồng bào DTTS.

Như tổ chức “Bà Cô Dợ” không có hiến chương, điều lệ rõ ràng. Đối tượng Vừ Thị Dợ chỉ lợi dụng xuyên tạc một số câu, điều trong Kinh thánh Cựu ước, Tân ước để giảng dạy, tuyên truyền đạo. Vừ Thị Dợ tuyên truyền những luận điệu hoang đường như: “con trai út Cứ Nu Si Lông chính là Chúa Giê Su tái thế, sẽ cai trị người Mông trong 1.000 năm; Vừ Thị Dợ còn tự nhận mình là người được Chúa Trời chọn để tái lâm lần thứ 2; không phải đóng 10% thu nhập, ai tin theo đạo “Bà Cô Dợ” sẽ được chia tiền...”. Đặc biệt trong thời gian tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, Đảng, Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách lớn về tiêm phòng Vaccine cho toàn dân, nhưng số đối tượng cầm đầu “Bà Cô Dợ” vẫn tìm cách móc nối, lôi kéo quần chúng bằng các phần mềm, ứng dụng trên internet để tổ chức các buổi sinh hoạt, tuyên truyền “không được tiêm Vaccine phòng dịch bệnh COVID-19 vì sẽ làm giảm trí nhớ, gây hại sức khoẻ cho con người”, đồng thời, hướng dẫn cách thức đối phó với cơ quan y tế để không tiêm Vaccine phòng COVID-19.

- Về hình thức thực hành: Mang nặng yếu tố phản văn hóa, mê muội, cuồng tín, tuyên truyền mê tín dị đoan, gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, thay đổi các thiết chế gia đình và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội. Trong “tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình”, Mình tuyên bố chỉ cần cầu nguyện thì “không làm cũng có ăn, không học cũng biết chữ, người già sẽ lột xác, ốm đau sẽ tự khỏi”...Các đối tượng cầm đầu trong tà đạo Giê Sùa, Bà Cô Dợ đã tuyên truyền rằng: theo “đạo” Giê Sùa, “đạo” Bà Cô Dợ khi có chiến tranh, thiên tai thì chỉ cần cầu nguyện sẽ được đưa ngay đến đất nước của Chúa sinh sống...

- Về đối tượng tôn thờ: Các đối tượng cầm đầu trong các tà đạo đều không ngại báng bổ, xúc phạm, sẵn sàng chối bỏ những đối tượng tôn thờ trong các tín ngưỡng - tôn giáo chính thống, tự tạo nên một đối tượng tôn thờ mới, riêng cho “tôn giáo” của mình với mong muốn, ảo tưởng để được thừa nhận, hợp thức hóa cái gọi là “tôn giáo mới” do bản thân “sáng lập” ra.

“Tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình” chối bỏ bàn thờ tổ tiên truyền thống của người dân tộc Mông, tạo dựng hình tượng con ve sầu, con chim én và con cóc bằng gỗ để thay thế thờ phụng. Tà đạo Giê Sùa không thừa nhận tên Chúa là GiêSu mà đổi sang gọi là “GiêSùa” vì cho rằng tên “Giê Sùa” mới là tên đúng, GiêSu là tên do nhà cầm quyền La Mã cố tình viết sai để lừa mọi người. Tà đạo Bà Cô Dợ tuyên truyền Vừ Thị Dợ là người được Đức Chúa trời chọn để sinh ra Chúa Giê Su lần thứ hai, có tên là Cứ Nu Si Lông, sinh vào ngày 22/11 và lấy ngày này làm ngày Giáng sinh, Chúa Cứ Nu Si Lông là con trai của Vừ Thị Dợ, người này sẽ cai trị thế giới 1000 năm, là Vua của người Mông thống trị thế giới...

- Về mục đích hoạt động: Hầu hết các tà đạo đều có chung mục đích là phục vụ lợi ích của người cầm đầu “giáo chủ” (người sáng lập) và nhóm người đứng đầu, thể hiện thông qua những hành vi như: bán “sắc phong”, “bùa”, bán sách, bài giảng, “thuốc chữa bệnh”...; khuyếch trương thanh thế bằng những luận điệu mê hoặc quần chúng; lợi dụng thổi phồng các vấn đề bức xúc của đời sống xã hội, công kích xã hội đương thời và chính quyền, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, lôi kéo quần chúng tham gia vào các hoạt động gây mất ANTT; công kích, nói xấu các tôn giáo đã được Nhà nước công nhận và được cấp đăng ký hoạt động.

- Về phương thức hoạt động: “Bí mật” là cách thể hiện chung của các tà đạo, đạo lạ, lẩn tránh sự quản lý của Nhà nước, sự phát hiện, xử lý của cơ quan chức năng; lợi dụng những sơ hở của pháp luật và trong công tác quản lý của cơ quan chức năng để tuyên truyền phát triển “đạo”. Chúng thường lợi dụng những địa bàn khó khăn, vùng đồng bào có trình độ nhận thức còn thấp, người có hoàn cảnh khó khăn, yếu thế... để dụ dỗ, tác động, lừa bịp, khống chế, lôi kéo gia nhập vào các “tà đạo”, “đạo lạ”, “tổ chức bất hợp pháp”.

Hiện nay các đối tượng cầm đầu triệt để lợi dụng sự phát triển của công nghệ thông tin, thông qua mạng xã hội (Youtube, Zalo, Facebook,...) để tuyên truyền tán phát tài liệu, tổ chức hội luận, đào tạo trực tuyến, móc nối, lôi kéo, phát triển lực lượng. Các thủ đoạn thường là: (1) Sử dụng các đoạn video clip quay lại các buổi sinh hoạt của những điểm nhóm “điển hình” và phát trực tiếp trên mạng xã hội Facebook, kênh Youtube để giới thiệu, hướng dẫn mọi người sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng... kết nối Internet truy cập vào xem trực tuyến, làm theo hướng dẫn; (2) Sử dụng tài liệu được trích dẫn từ một số đoạn, câu từ trong Kinh thánh (có cả tiếng Mông và phần dịch tiếng phổ thông), lưu trữ trên trang mạng Internet để tuyên truyền và “giảng dạy” về “giáo lý”; (3) Sử dụng ứng dụng Zoom tạo phòng họp trực tuyến để tuyên truyền, rao giảng, chỉ đạo, hướng dẫn... Thời gian hoạt động thường vào ban đêm. (4) Hỗ trợ tiền (giao dịch qua hệ thống ngân hàng) để phục vụ cho việc tuyên truyền, lôi kéo người theo tà đạo.

Nhận thức rõ được những tác hại do hoạt động của các tà đạo, đạo lạ, các tổ chức bất hợp pháp gây ra cho xã hội, quần chúng Nhân dân cần có trách nhiệm nâng cao ý thức cảnh giác cho bản thân mình, gia đình và cộng đồng dân tộc mình trước nguy cơ tấn công, xâm nhập, lôi kéo của các tà đạo, đạo lạ, các tổ chức bất hợp pháp; đồng thời chủ động, tích cực tuyên truyền, giải thích cho mọi người xung quanh phòng ngừa không tin, không nghe theo những luận điệu tuyên truyền của các tà đạo, tổ chức bất hợp pháp, tạo điều kiện cho những người lầm đường lạc lối, tin theo tà đạo quay trở về cuộc sống bình thường, quay về với tín ngưỡng truyền thống, tránh tâm lý mặc cảm, tự ti; kịp thời thông báo cho các cơ quan chức năng những đối tượng có hành vi tuyên truyền, phát triển, lôi kéo người tham gia vào hoạt động của các tà đạo, đạo lạ, các tổ chức bất hợp pháp, giữ vững tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.

Phòng An ninh nội địa Công an tỉnh Lào Cai