Tình trạng mua bán, làm giả mạo giấy tờ, tài liệu, sử dụng giấy tờ, tài liệu giả đang có nhiều diễn biến phức tạp trên địa bàn tỉnh Lào Cai với số vụ việc ngày càng tăng cùng thủ đoạn tinh vi, phức tạp gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh, trật tự.
Phải khẳng định rằng hiện tượng tiêu cực này đang có chiều hướng gia tăng trong xã hội. Xuất phát từ nhu cầu của một số người không muốn học, không muốn tốn thời gian nhưng lại muốn có bằng cấp để làm hồ sơ xin việc; ngụy trang, che giấu nhân thân, qua mắt cơ quan chức năng nhằm đạt được những mục đích cá nhân hay để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật (lừa đảo chiếm đoạt tài sản, giả mạo…), trên các nguồn trang mạng Internet, mạng xã hội xuất hiện ngập tràn các dịch vụ nhận làm giả bằng cấp, tài liệu, giấy tờ giả các loại.
Các đối tượng triệt để lợi dụng mạng xã hội để rao bán một cách ngang nhiên, trắng trợn, thách thức các cơ quan chức năng. Những kẻ buôn bán, sản xuất giấy tờ giả rất tự tin về khả năng đáp ứng tất cả các nhu cầu về mọi loại giấy tờ, từ văn bằng, chứng chỉ, chứng minh nhân dân, căn cước công dân, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bằng đại học, chứng chỉ nghề cho đến giấy phép lái xe, đăng ký ô tô, xe máy...
Thủ đoạn làm giấy tờ giả cũng ngày càng tinh vi hơn. Phần lớn các đối tượng tự thực hiện hầu hết mọi công đoạn, từ chế tạo phôi các loại văn bằng, chứng chỉ cho đến chữ ký, con dấu của cơ quan có thẩm quyền. Thậm chí có đường dây còn quảng cáo đã đầu tư máy móc hiện đại, mỗi máy thực hiện một công đoạn. Các đối tượng cũng bảo đảm thường xuyên cập nhật tin tức, chữ ký của các cán bộ lãnh đạo các cấp để sao chép, từ đó làm giả giấy tờ liên quan. Để khuếch trương và lấy lòng tin của khách hàng, các đối tượng còn hướng dẫn rất chi tiết, cụ thể cách thức liên hệ để được tư vấn miễn phí, rồi liệt kê đầy đủ các loại giấy tờ cùng giá tiền đi kèm. Nhiều dịch vụ còn tự tin khẳng định chất lượng giấy tờ giả... giống như thật 100%. Có trang web còn cam kết: “Chúng tôi sẽ giúp bạn làm bằng đại học giá rẻ, cam kết chất lượng 100% như bằng thật và kèm theo giấy công chứng nhà nước đã được làm giả nhằm thuận tiện cho người mua sử dụng đi xin việc” Bên cạnh việc quảng cáo trên internet, các đối tượng làm giấy tờ giả còn dùng sim rác mời chào khách hàng qua tin nhắn từ điện thoại hoặc Zalo, facebook. Khách hàng chỉ cần lựa chọn loại giấy tờ mình có nhu cầu, cung cấp thông tin cá nhân phù hợp, địa chỉ nhận hàng thì chỉ cần chờ sau vài ngày là đã có thể nhận được loại giấy tờ mà mình mong muốn.
Thực tế cho thấy việc sử dụng giấy tờ giả gây nhiều hậu quả khôn lường cho xã hội, nhất là khi được sử dụng trong các lĩnh vực như y tế, giáo dục, an ninh, trật tự; ảnh hưởng tiêu cực đến danh dự, uy tín cá nhân; làm mất niềm tin của cộng đồng.
Trong năm 2023, Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Lào Cai đã tiếp nhận giám định nhiều vụ giấy tờ giả có giá trị cao liên quan đến các vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản, các nhu cầu của người dân với mục đích khác nhau. Một số vụ điển hình:
- Vụ thứ nhất: Tháng 6/2023 các đối tượng Nguyễn Tuấn Minh và Trương Việt Dũng có hành vi sử dụng Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sử dụng đất giả để lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân trên địa bàn huyện Bắc Hà và thành phố Lào Cai. Cơ quan công an đã tiến hành thu giữ 06 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sử dụng đất và một số giấy tờ có liên quan như hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, giấy chứng thực của Văn phòng công chứng. Kết quả giám định của Phòng KTHS Công an tỉnh cho thấy toàn bộ số Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sử dụng đất là giả và các tài liệu có liên quan nói trên cũng được làm giả.
- Vụ thứ hai: Qua công tác tuần tra kiểm soát giao thông trên tuyến cao tốc Nội Bài-Lào Cai. Đội TTKSGT đường bộ cao tốc - Cục Cảnh sát giao thông phát hiện nhiều trường hợp lái xe sử dụng Giấy phép lái xe các hạng nghi giả. Kết quả giám định của Phòng KTHS cho thấy các Giấy phép lái xe gửi giám định đều là giả. Việc sử dụng giấy phép lái xe giả tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông nghiêm trọng.
- Vụ thứ ba: Công an thành phố Lào Cai đã giải quyết vụ việc làm giả Giấy chứng sinh xảy ra tại phường Kim Tân, thành phố Lào Cai vào tháng 10/2023. Việc sử dụng giấy giả này vì mục đích cá nhân vì muốn hợp thức hóa các thủ tục mà dù biết trái pháp luật vẫn cố tình mua để sử dụng.
Một số thủ đoạn phổ biến trong việc làm giả các giấy tờ tài liệu được phát hiện qua công tác giám định như sau: Các loại giấy tờ giả mạo rất đa dạng: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; CMND; CCCD; hộ khẩu; giấy khai sinh; giấy chứng nhận kết hôn; giấy đăng ký xe; giấy phép lái xe; giấy xác nhận về tình trạng hôn nhân; hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nhà, đất; giấy ủy quyền…
Việc giả mạo có khi đơn giản như chỉ sửa chữa, tẩy xóa, thêm bớt nhằm làm sai lệch nội dung giấy tờ; photocopy màu; in phun màu, in lưới, scan màu, bằng mắt thường có thể phát hiện được. Còn giả mạo tinh vi là tài liệu thật bị thay trang, giả dấu giáp lai; bị ghép nội dung bằng phương pháp sao chụp, cắt ghép (thay đổi nội dung phía trên rồi ghép với phần có chữ ký hoặc hình dấu phía dưới). Có loại giấy nửa giả, nửa thật là giấy có nội dung giả được in trên phôi thật nhưng giả mạo chữ viết, chữ ký, hình dấu.... Những loại này rất khó phát hiện mà phải qua giám định.
Ngoài ra còn có kiểu đối tượng dùng Giấy chứng nhận cũ hết giá trị, báo mất để được cấp giấy mới, sau đó mang đi mua bán, thế chấp. Có loại giấy tờ giả sai thẩm quyền người ký, cơ quan cấp, thời điểm cấp giấy. Những trường hợp này cần phải có cập nhật, theo dõi hỗ trợ của công nghệ thông tin mới phát hiện được.
Việc giả mạo, mạo danh thể hiện qua nhiều thủ đoạn tinh vi nhưng thường có hai loại phổ biến: Một là người thật - giấy giả: Chủ sở hữu thật lập nhiều giấy tờ giả mạo được in ấn giống với giấy tờ thật để chuyển nhượng. Hai là người giả - giấy thật: Bằng cách nào đó đối tượng lấy được Giấy chứng nhận thật và làm giả giấy tờ tùy thân, dùng hình ảnh và dấu vân tay của người mạo danh (như thay ảnh, đổi ảnh, thay dấu vân tay để phù hợp với người mạo danh). Loại này rất khó phát hiện mà phải qua công tác giám định.
Ngoài ra, có đối tượng còn sử dụng thủ đoạn là giả mạo chủ sở hữu, chủ sử dụng, sử dụng Giấy chứng nhận thật, lập hợp đồng ủy quyền định đoạt bất động sản tại một tổ chức công chứng A rồi sau đó bán, chuyển nhượng tại một tổ chức công chứng B.
Từ hiện tượng tiêu cực nêu trên, đang đòi hỏi các cơ quan chức năng phải có biện pháp quyết liệt hơn nữa để ngăn ngừa loại tội phạm này, giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng xấu đến xã hội cũng như chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Cần có biện pháp tăng cường tuyên truyền, khuyến cáo các cơ quan chức năng và người dân về các thủ đoạn hoạt động của loại tội phạm làm các giấy tờ giả; đồng thời nâng cao năng lực, nghiệp vụ của đội ngũ nhân viên, cán bộ, công chức làm công tác hành chính nhất là bộ phận làm công tác công chứng nhằm phát hiện, ngăn ngừa loại tội phạm này.
Song song với đó cần tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với con dấu, tài liệu và đẩy mạnh đấu tranh, phòng ngừa: Cơ quan chức năng cũng cần khuyến cáo người dân khi giao, gửi, cho mượn các giấy tờ như Giấy phép lái xe, Giấy chứng nhận đăng ký xe, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… phải cẩn trọng, tránh bị đối tượng xấu lợi dụng làm giấy tờ giả rồi tráo đổi để lấy giấy tờ thật nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản hoặc thực hiện các hành vi trái pháp luật khác.
Điều 341, Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định “người nào làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức hoặc sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ giả thực hiện hành vi trái pháp luật có thể bị phạt tiền từ 30 - 100 triệu đồng hoặc có thể bị phạt tù lên đến 7 năm tù giam”.
Do vậy, người dân cần nâng cao ý thức, không mua bán, sử dụng các loại giấy tờ, bằng cấp giả; đề cao cảnh giác trong các giao dịch liên quan đến các loại giấy tờ, tài liệu; nếu phát hiện có hành vi sử dụng, mua bán giấy tờ, bằng cấp giả cần thông báo ngay cho cơ quan chức năng biết để có biện pháp xử lý kịp thời.
Chu Đức Thành - Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Lào Cai