Đối với vùng cao Lào Cai, mùa làm nương rẫy cũng chính là mùa hanh khô đầu năm. Việc đốt nương làm rẫy luôn có nguy cơ cháy rừng cao. Những hành động tưởng chừng như vô ý của người dân đi đốt nương rẫy dẫn đến cháy rừng, hậu quả xảy ra thật khó lường, có nhiều người đã phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc làm của mình.

Tại huyện vùng cao Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai việc đốt thực bì để canh tác là nhu cầu chính đáng và là phương thức canh tác của người dân miền núi từ xưa tới nay. Tuy nhiên, không phải ai cũng có đầy đủ kiến thức, kinh nghiệm về vấn đề này, chỉ cần có sai sót nhỏ trong công tác chuẩn bị có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.

Tuyên truyền bà con đi làm nương không đốt rác, sử dụng lửa ở khu vực trong và ngoài bìa rừng vào những ngày nắng nóng, hanh khô, thời điểm dễ xảy ra cháy rừng.

Gia đình chị Phàn Mi Lai, trú tại thôn Bản Mế, xã Bản Mế, huyện Si Ma Cai thực hiện dọn cỏ, đốt nương chuẩn bị xuống giống ngô. Mặc dù thời tiết chưa mấy khô hanh, nhưng chị Lai vẫn thực hiện đúng quy định đó là thông báo cho trưởng thôn được biết. Việc đốt nương của gia đình chị diễn ra an toàn, thuận lợi, vì thời tiết ủng hộ, thêm vào đó còn có sự hỗ trợ, hướng dẫn của cán bộ hạt kiểm lâm. Chị Lai chia sẻ: Trước kia cứ lên nương là đốt từ dưới lên cho nhanh nhưng hôm nay được các bác trên huyện, trên xã xuống hướng dẫn cách đốt nương an toàn”.

Lực lượng kiểm lâm, Công an xã, điện lực hướng dẫn bà con cách tạo đường băng cản lửa khi đốt nương làm rẫy.

Đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, cán bộ kiểm lâm trên địa bàn huyện Si Ma Cai cho biết, hàng năm đến mùa khô hanh, lực lượng Kiểm lâm cùng các trưởng thôn tuyên truyền cho bà con nhân dân những quy trình, kỹ thuật tạo các dải băng đúng khoảng cách, đốt cách bìa rừng ít nhất từ 15 đến 20m, lực lượng kiểm lâm cũng cắt cử cán bộ trực tuần tra theo từng cấp độ cảnh báo cháy rừng.

Lực lượng Công an phối hợp với Kiểm lâm tuần tra trong những ngày nắng nóng, hanh khô.

Việc tuyên truyền đến bà con vùng cao về thời điểm, cách đốt nương, làm rẫy sao cho đúng quy định, không gây cháy lan sang các khu vực rừng lân cận là việc làm thường xuyên của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng. Thậm chí, chính quyền địa phương yêu cầu bà con tuyệt đối không đốt dọn thực bì làm nương trong thời điểm nguy cơ cháy rừng cấp IV, cấp V.

Lực lượng Công an đến hiện trường vụ cháy rừng.

Công an xã Bản Mế tuyên truyền PCCCR, ký cam kết với các hộ dân sống gần rừng.

Thế nhưng, một số bộ phận bà con vẫn chưa ý thức những mối nguy hiểm từ đốt nương rẫy gây ra. Điển hình, vào ngày 05/3/2024 và 06/3/2024, Công an huyện Si Ma Cai tiếp nhận 03 tin báo về cháy rừng tại địa bàn các xã Sán Chải, Quan Hồ Thẩn và Sín Chéng. Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, lực lượng Công an đã nhanh chóng huy dộng lực lượng đến hiện trường để tham gia chữa cháy cùng các cơ quan chức năng và lực lượng chữa cháy cơ sở. Do thời tiết hanh khô, gió lớn nên gây nhiều khó khăn cho việc chữa cháy.

Lực lượng Công an cùng nhân dân chữa cháy rừng tại xã Sín Chéng, huyện Si Ma Cai.

Sau khi khám nghiệm hiện trường và tiến hành điều tra, lực lượng chức năng xác định nguyên nhân cháy là do ông Thào Seo Sử, sinh năm 1963, trú tại thôn Seo Khái Hóa, xã Sán Chải, huyện Si Ma Cai và ông Lừu Seo Pùa, sinh năm 1972, trú tại thôn Sừ Pà Phìn, xã Quan Hồ Thẩn, huyện Si Ma Cai đốt cỏ nương để canh tác làm cháy lan sang khu vực cỏ gần đó phía bìa rừng. Tổng diện tích cháy tại xã Sán Chải và xã Quan Hồ Thẩn là 3.400m2 đều là cỏ nương và cỏ dại. Tại xã Sín Chéng, tổng diện tích rừng bị cháy là 678.100m2, trong đó rừng phòng hộ: 483.800m2, rừng dân sinh 7.600m2, còn lại là thảm cỏ và cây bụi,... Cả 2 trường hợp đều không thông báo với trưởng thôn khi thực hiện đốt nương làm rẫy, sử dụng lửa trong rừng để đốt nương khi thời điểm khô hanh, nắng nóng kéo dài, đã có cảnh báo cháy rừng ở cấp IV (cấp nguy hiểm). UBND xã Sán Chải và xã Quan Hồ Thẩn đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 02 cá nhân trên với mức phạt 2.250.000 đồng.

Ông Thào Seo Sử và ông Lừu Seo Pùa làm việc với Công an huyện Si Ma Cai sau khi có hành vi đốt nương gây cháy rừng.

Đồng chí Thượng tá Nguyễn Văn Trung, Phó Trưởng Công an huyện Si Ma Cai cho biết: địa bàn huyện Si Ma Cai có trên 80% là người đồng bào dân tộc thiểu số, vậy nên chúng tôi đã phối hợp với Đài Truyền hình – Truyền thanh huyện xây dựng các chương trình tuyên truyền bằng tiếng Mông, tiếng Nùng... sao cho phù hợp với bà con. Mặc dù đã được tuyên truyền nhiều nhưng nhiều bà con trình độ dân trí còn hạn chế. Về việc làm nương, rẫy bà con vẫn làm theo ý của mình. Chính vì đó vẫn xảy ra những vụ cháy rừng do bà con đốt nương, làm rẫy. Sau khi điều tra, Công an huyện đã phối hợp với lực lượng kiểm lâm tuyên truyền thêm đối với các cá nhân vi phạm và xử phạt vi phạm hành chính đối với người vi phạm.

Lực lượng kiểm lâm địa phương hướng dẫn bà con quan sát hướng gió khi đốt nương.

Bên cạnh việc tuyên truyền nâng cao ý thức của bà con vùng cao trong việc bảo vệ rừng, hướng dẫn người dân thực hiện đốt nương an toàn, cần trang bị cho người dân sống, sản xuất gần rừng các kỹ năng sử dụng lửa trong rừng, gần rừng, đặc biệt là khi sử dụng lửa để đốt rác, đốt rẫy... Vào những ngày nắng nóng cao điểm dễ xảy ra cháy rừng, chính quyền các xã cần tăng cường tuyên truyền công tác phòng cháy chữa cháy rừng trên hệ thống loa truyền thanh cơ sở, nâng cao vai trò, trách nhiệm của chủ rừng, ý thức chấp hành luật phòng cháy, chữa cháy rừng của Nhân dân./.

Quỳnh Trang - ANTV Lào Cai